In teksten over lavendelolie kom je steeds vaker tegen dat het een ingrediënt is dat leidt tot allergische reacties en fotoreactiviteit en dat je deze geurige stof dus best vermijdt in je cosmetica en vooral niet op je huid smeert. Is dit nu allemaal waarheid of worden consumenten door al deze negatieve informatie misleid.Hierna vindt u de Nederlandse vertaling van het artikel waarin, Robert Tisserand, auteur en aromatherapeut, met heel wat wetenschappelijk bewijsmateriaal deze negatieve uitspraken weet te weerleggen.
Onlangs verscheen een vraag op het TheBeautyBrains forum: Lavendelolie in cosmetica - veroorzaakt het de dood van huidcellen, en is dit een probleem? Dit was een reactie op de beschrijving van "lavendelextract en -olie" op Paula Begoun's 'Cosmetic Ingredient Dictionary'. Paula is bekend voor haar overtuiging dat geurstoffen, natuurlijke en synthetische, geen plaats hebben in cosmetische producten. Hierna enkele willekeurige voorbeelden uit haar website: "Cederhoutolie: er is bewijs dat cederhoutolie een allergeen is en huidirritatie kan veroorzaken. Rozenolie: een geurig, vluchtige olie die sensibiliserend en irriterend kan zijn voor de huid. Mandarijnolie: een geurig, vluchtige citrusolie die irriterend kan zijn voor de huid". Enzoverder ...
In haar stukje over lavendelolie, doet ze er alles aan om negatieve informatie te vinden, maar is het moeilijk voor haar om er ook maar iets positiefs over te zeggen:
Lavendel: een veel gebruikte plant die lid is van de muntfamilie. Het is vooral een geurstof, hoewel het ook antibacteriële eigenschappen kan hebben. Er is een onderzoek dat aantoont dat het enig voordeel heeft voor de huid (Bron: Phytotherapy Research, juni 2002, pagina's 301-308). In feite kan het zelfs irriterend zijn voor de huid, maar er bestaat tegenstrijdig onderzoek over de mate waarin lavendel een lichtgevoeligmakende stof zou zijn, omdat wanneer het aan zuurstof wordt blootgesteld (zoals het zou zijn wanneer het is aangebracht op de huid), één van haar geurige componenten, linalylacetaat, in en uit de zon stoffen vormt die leiden tot allergisch contacteczeem (Bronnen: The New Ideal in Skin Health: Separating Fact from Fiction, Thornfeldt, Carl M.D., Allured Books, 2010, pagina's 286-287; Contact Dermatitis, januari 2008, pagina's 9-14; Hautartz, februari 2002, pagina's 93-97; en Contact Dermatitis, augustus 1999, pagina 111).
Verder onderzoek toont ook aan dat andere bestanddelen van lavendel, in het bijzonder linalool, cytotoxisch kunnen worden wat zoveel betekent dat lavendelolie, lokaal aangebracht, de dood van huidcellen betekent (Bron: Cell Proliferation, juni 2004, pagina's 221-229). Lavendelblaadjes bevatten kamfer, bekend als irriterend voor de huid. Omdat geurbestanddelen in lavendelolie oxideren als ze worden blootgesteld aan de lucht, is lavendelolie een pro-oxidant. Deze verhoogde oxidatie doet ook de huidirritatie toenemen (Bron: Contact Dermatitis, september 2008, pagina's 143-150). Lavendelolie is de meest krachtige vorm, en zelfs kleine hoeveelheden ervan (0,25% of minder) kunnen problemen veroorzaken. Lavendelolie is dus een 'must' om te vermijden in huidverzorgingsproducten, maar het kan prima gebruikt worden binnen de aromatherapie als inhalatie tegen spanningen (Bron: Psychiatry Research, februari 2007, pagina's 89-96; en www.naturaldatabase.com).
Laten we deze punten nu eens één voor één herbekijken.
"Er is geen onderzoek dat aantoont dat het enig voordeel heeft voor de huid."
Nu, dit was bijna de waarheid in 2002, maar toch ook weer niet helemaal. Van de artikels die ik hierna ga noemen, waren er uitgezonderd drie gepubliceerd in 2002 of later. Maar vandaag heeft deze bewering geen enkele zin meer. Eén van de eerste papers over wondgenezing was Guba 1998/1999. Een oliemengsel met 4% lavendelolie werd gebruikt bij 18 patiënten met zweren of wonden op de huid. In de meeste gevallen werd de formulatie dagelijks aangebracht en het genezingsproces liep over 5 dagen tot 12 weken. Er waren geen bijwerkingen. In een anti-allergische studie, lavendelolie met 0,1%, 1,0%, 10% of 100% concentratie, toegepast op de huid van ratten of muizen blokkeerde het type directe allergische reacties. Ook werd het vrijkomen van ontstekingsmediatoren, TNF en histamine afgeremd (Kim & Cho 1999). In een klinische studie met 120 vrouwen die pas bevallen waren, verminderde de roodheid aanzienlijk tijdens de genezing na episiotomie door lavendelzitbaden (een paar druppels in het water) (Vakilian et al., 2011). Twee andere studies hebben eveneens een positief effect gerapporteerd voor het gebruik van lavendelolie bij wondheling (Hartman & Coetzee 2002, Kerr 2002). In geen enkele van bovengenoemde studies werden bijwerkingen gemeld. Hartman & Coetzee gebruikten ook lavendelolie van 4% en blauwe kamille-olie van 2%.
Van Hartman & Coetzee (2002)
Lavendel is één van de meest actieve essentiële oliën tegen MRSA (Edward-Jones et al., 2004), en de voordelen van het voorkomen van een MRSA besmetting op de huid mag niet onderschat worden. Lavendelolie is matig actief tegen Propionibacterium acnes (Zu et al., 2010), één van de belangrijkste bacteriën die verantwoordelijk is voor acne. Het is ook matig actief tegen twee van de belangrijkste schimmels die kunnen leiden tot huidproblemen zoals atleetvoet en ringworm (Trycophyton Rubrum en T. Mentagrophytes) (Casella et al., 2002), en is zeer actief tegen een derde schimmel, Candida Albicans (D'Auria et al., 2005). Door het gebruik van maximaal 0,5% lavendelolie in waterige bodylotions kon het vaste synthetische bewaarmiddel 8,5 keer verminderd worden zonder gereduceerde efficiënte werkzaamhied (Kunicka-Styczynska et al., 2009). Lavendelolie is zeer doeltreffend tegen bepaalde problematische bacteriën en schimmels op de huid, maar ook niet allemaal (Kunicka-Styczynska et al.,2011; Sokovic et al., 2010). Het zou dus niet gepast zijn het te gebruiken als 'stand-alone' bewaarmiddel.
Er zijn anekdotische aanwijzingen dat lavendelolie een verdienstelijk middel is tegen brandwonden (Gattefossé, 1993, pagina 87). Dit wordt ondersteund door de hierboven aangehaalde antimicrobiële gegevens (bvb infecties voorkomen), en door het feit dat lavendelolie een bewezen pijnstillende werking (Ghelardini et al., 1999; Sakurada et al., 2009) heeft. Dit is vooral toe te schrijven aan linalool, wat ook verklaart waarom lavendelolie bijensteken verzacht, iets wat ik persoonlijk kan getuigen. Hetzelfde geldt bij brandwonden.
Ultraviolet (UV) straling kan door de aanmaak van vrije radicalen de huid beschadigen. Het lichaam heeft slechts een beperkt aantal beschermende antioxidantenenzymen. Deze enzymen nemen af met de leeftijd waardoor de huid kwetsbaarder wordt voor oxidatieve stress. Een japanse studie toont aan dat lavendelolie de aanmaak afremt van ongebonden zuurstof, wat juist de meeste schade veroorzaakt ten gevolge van UVA/UVB-straling (Sakurai et al., 2005). Dit doet vermoeden dat regelmatig gebruik van lavendelolie in bereidingen voor de huid het verouderingseffect van de zon op onze huid zou kunnen tegenhouden. Verschillende essays (Yang et al., 2010) hebben aangetoond dat lavendelolie een uitstekende antioxidans werking heeft, wat suggereert dat het degeneratieve veranderingen zoals huidkanker, zonbeschadiging en de hiermee gepaardgaande veroudering, zou kunnen afremmen. Linalool, een belangrijk bestanddeel van lavendelolie, heeft een uitstekende in vitro activiteit aangetoond tegen het menselijk basaalcelcarcinoom (Cherng et al., 2007). Een lokaal aangebrachte verdunning van 10% op de huid, verminderde huidtumorincidenten bij muizen met 33% (Gould et al., 1987).
Vandaag kunnen we dus zeggen dat de voornaamste voordelen van het gebruik van lavendelolie op de huid de volgende zijn: het verdoven van pijn en helen van wonden (snijwonden, puistjes, schaafwonden, zweren). Andere mogelijke voordelen zijn: het voorkomen van bacteriële kolonisatie, het behandelen van schimmelinfecties, bestrijding van pigmentvlekken, voorkomen van huidkanker en het tegengaan van de schadelijke effecten van UV-straling (photo-aging).
"Er bestaat tegenstrijdig onderzoek over de mate waarin lavendel een lichtgevoeligmakende stof kan zijn."
Er is geen conflict. Misschien kent Paula Begoun het verschil niet tussen fototoxciteit en fotocontactallergie. Zij heeft blijkbaar ook allergische reactie verward met fototoxiciteit. Ik weet het, het dermatologiejargon kan soms erg verwarrend zijn! Lavendelolie is niet fotosensibiliserend op de huid (Opdyke, 1976, pagina 451) en linalylacetaat is noch foto-irriterend, noch fotocontactallergeen (Bickers et al., 2003). Dit betekent dat er geen risico is op een ongewenste reactie in sterk zonlicht, zoals dit wel is met bergamot en sommige citrusoliën.
Er is ooit één rapport over lichtcontactallergie op lavendelolie gemeld. Een fotocontactallergie op etherische oliën is zo zeldzaam dat het als risico kan buiten beschouwing gelaten worden. Dit is niet alleen geen probleem, het is zelfs ironisch gezien de beschermende werking van lavendel in verband met beschadiging door UV-stralen.
Photo-ageing
"Bij blootstelling aan zuurstof (zoals het zou zijn wanneer het aangebracht is op de huid), één van haar geurige componenten, nl. linalylacetaat, in en uit de zon stoffen vormt die leiden tot allergisch contacteczeem."
Lavendelolie bevat 2 hoofdbestanddelen in ongeveer gelijke hoeveelheden: linalool en linalylacetaat. Oxidatie is eerder een probleem bij linalool dan bij linalylacetaat. En ja, het is waar dat over een periode van maanden, of zelfs jaren, de bestanddelen van lavendelolie kunnen oxideren tot hydroperoxiden. Deze oxidatieproducten zijn vaak iets meer allergeen dan de originele stoffen (die zo goed als niet allergeen zijn). Maar oxidatie is een zeer langzaam proces, het gebeurt dus niet in een paar minuten tijd terwijl het op je huid is ! Om de mogelijke oxidatie te vermijden, raad ik dan ook aan dat producten met lavendelolie nog een extra antioxidant toevoegen. Dit is trouwens in lijn met de International Fragrance Association aanbeveling dat er bij essentiële oliën met een hoog linaloolgehalte een antioxidant zoals 0,1% alfa-tocopherol moet toevoegd worden (IFRA, 2009). Zelfs zonder een antioxidant zou de houdbaarheid van lavendelhoudende producten minimaal twaalf maanden moeten bedragen, tenminste zolang de essentiële oliën redelijk fris waren toen ze voor het eerst werden gebruikt.
"Omdat de geurbestanddelen in lavendelolie oxideren als ze worden blootgesteld aan de lucht, is lavendelolie een pro-oxidant. Deze verhoogde oxidatie doet ook de huidirritatie toenemen."
Dit is slechts gedeeltelijk waar. Het is belangrijk om zicht te realiseren dat in deze testen de essentiële olie meestal elke dag aan de lucht worden blootgesteld voor een periode van weken of zelfs maanden. Dit scenario klopt niet met het werkelijke gebruik van lavendelolie, hoewel het wel aantoont dat er uiteindelijk oxidatie zal optreden. Maar Paula Begoun is verkeerd om lavendelolie onder de noemer van pro-oxidant te plaatsen. Dit is het niet, het is een antioxidant dat zichzelf tenslotte kan oxideren. Dat maakt het nog geen pro-oxidant ! Pro-oxidanten veroorzaken oxidatie. Verder gebruikt Paula hier "irritatie" terwijl ze eigenlijk allergene werking bedoelt. Dit zijn 2 veschillende zaken. De hydroperoxiden die kunnen gevormd worden in lavendelolie zijn potentieel allergeen, niet irriterend.
"Lavendelblaadjes bevatten kamfer, bekend als irriterend voor de huid."
Deze stelling getuigt van wanhoop ! Lavendelolie bevat minder dan 1% kamfer en dit is, hoe dan ook, een mild irriterende stof. Als je een product hebt met 1% lavendelolie, dan heb je slechts 0,01% kamfer erin. Zelfs al was kamfer een sterk irriterende stof, zou dit nauwelijks een probleem geven.
Bijensteek
"Lavendelolie is dus een 'must' om te vermijden in huidverzorgingsproducten."
Huidallergieën op lavendelolie komen af en toe voor, en ik heb weet van 5 gevallen (hier niet genoemd) in de dermatologieliteratuur en gerapporteerd tussen 1986 en 2000. Gezien het feit dat het de meest gebruikte etherische olie is in de aromatherapie (wereldwijd een productie van +/- 200 ton per jaar), is een lavendelolie-allergie uiterst zeldzaam. En hoewel het een huidallergeen is met een zeer laag risico (mogelijks enkel wanneer het geoxideerd is), is het niet irriterend. Roos, cederhout en mandarijn zijn dit evenmin. Onverdunde lavendelolie kan wonderen doen op insectenbeten en pigmentvlekken, maar het mag niet op grote delen van de huid worden toegepast omdat het een uitdrogend effect heeft als gevolg van een snelle verdamping. Dit is de zelfde reden waarom alcohol de huid uitdroogt.
Als u geen lavendelolie wil gebruiken - of etherische oliën in het algemeen - dan is dat prima. Maar alstublieft, ga de wetenschap niet misbruiken om je eigen wereldvisie te rechtvaardigen. Paula heeft het recht om de aandacht te vestigen op de mogelijkheid van lavendelolie-oxidatie, maar dit is geen groot probleem en gemakkelijk te vermijden. Om het super-veilig te houden, gebruik je lavendelolie onverdund en binnen de 12 maanden na aankoop. Bewaar het verder koel, uit sterk zonlicht en voeg aan elk lavendelhoudend product een antioxidant toe (niet nodig in zepen).
Als u zoekt naar negatieve effecten, zal u die zeker vinden. Het is zelfs heel gemakkelijk verstrikt te geraken in al die negativiteit. Ik merk op dat de voordelen van lavendelolie voor de huid aanzienlijk belangrijker zijn dan de risico's ervan.
Nederlandse vertaling door Bo Van der dood
Referenties
Bickers D, Calow P, Greim H et al 2003b A toxicologic and dermatologic assessment of linalool and related esters when used as fragrance ingredients. Food & Chemical Toxicology 41:919-942
Cassella S, Cassella JP, Smith I 2002 Synergistic antifungal activity of tea tree (Melaleuca alternifolia) and lavender (Lavandula angustifolia) essential oils against dermatophyte infection. The International Journal of Aromatherapy 12(1):2-15
Cherng J-M, Shieh D-E, Chiang W 2007 Chemopreventive effects of minor dietary constituents in common foods on human cancer cells. Bioscience, Biotechnology & Biochemistry 71:1500-1504
D’Auria FD, Tecca M, Strippoli V et al 2005 Antifungal activity of Lavandula angustifolia essential oil against Candida albicans yeast and mycelial form. Medical Mycology 43:391-396
Edwards-Jones V, Buck R, Shawcross SG et al 2004 The effect of essential oils on methicillin-resistant Staphylococcus aureus using a dressing model. Burns 30:772-777
Gattefossé RM 1993 Gattefossé’s aromatherapy. CW Daniel, Saffron Walden
Ghelardini C, Galeotti N, Salvatore G et al 1999 Local anaesthetic activity of the essential oil of Lavandula angustifolia. Planta Medica 65:700-703
Goiriz R, Delgado-Jimenez Y, Sanchez-Perez J et al 2007 Photoallergic contact dermatitis from lavender oil in topical ketoprofen. Contact Dermatitis 57:381-382
Gould MN, Malzman TH, Tanner MA et al 1987 Anticarcinogenic effects of terpenoids in orange peel oil. Proceedings of the 78th Annual Meeting of the American Association for Cancer Research 28:153
Guba R 1998/1999 Wound healing: a pilot study using an essential oil-based cream to heal dermal wounds and ulcers. The International Journal of Aromatherapy 9(2):67-74
Hartman D, Coetzee JC 2002 Two US practitioners’ experience of using essential oils for wound care. Journal of Wound Care 11(8):317-320
IFRA 2009 Standards, including amendments as of October 14th 2009. International Fragrance Association, Brussels. http://www.ifraorg.org
Kerr J 2002 The use of essential oils in wound healing. The International Journal of Aromatherapy 12(4):202-206
Kim HM, Cho SH 1999 Lavender oil inhibits immediate-type allergic reaction in mice and rats. Journal of Pharmacy & Pharmacology 51:221-226
Kunicka-Styczyńska A, Sikora M, Kalemba D 2009 Antimicrobial activity of lavender, tea tree and lemon oils in cosmetic preservative systems. Journal of Applied Microbiology 107:1903-1911
Kunicka-Styczyńska A, Sikora M, Kalemba D 2011 Lavender, tea tree and lemon oils as antimicrobials in washing liquids and soft body balms. International Journal of Cosmetic Science 33:53-61
Meneghini CL, Rantuccio F, Lomuto M 1971 Additives, vehicles and active drugs of topical medicaments as causes of delayed-type allergic dermatitis. Dermatologica 143:137-147
Opdyke DL J 1976 Monographs on fragrance raw materials. Food & Cosmetics Toxicology 14 supplement
Prashar A, Locke IC, Evans CS 2004 Cytotoxicity of lavender oil and its major components to human skin cells. Cell Proliferation 37:221-229
Sakurada T, Kuwahata H, Katsuyama S et al 2009 Intraplantar injection of bergamot essential oil into the mouse hindpaw: effects on capsaicin-induced nociceptive behaviors. International Review of Neirobiology 85:237-248
Sakurai H, Yasui H, Yamada Y et al 2005 Detection of reactive oxygen species in the skin of live mice and rats exposed to UVA light: a research review on chemiluminescence and trials for UVA protection. Photochemical & Photobiological Sciences 4:715-720
Soković M, Glamočlija J, Marin PD et al 2010 Antibacterial effects of the essential oils of commonly consumed medicinal herbs using an in vitro model. Molecules 15:7532-7546
Vakilian K, Atarha M, Bekhradi R et al 2011 Healing advantages of lavender essential oil during episiotomy recovery: a clinical trial. Complementary Therapies in Clinical Practice 17:50-53
Yang SA, Jeon SK, Lee EJ et al 2010 Comparative study of the chemical composition and antioxidant activity of six essential oils and their components. Natural Product research 24:140-151
Zu Y, Yu H, Liang L et al 2010 Activities of ten essential oils towards Propionibacterium acnes and PC-3, A-549 and MCF-7 cancer cells. Molecules 15:3200-3210
n.v.d.r.:
TNF: Tumornecrosefactoren
Episiotomie: preventief inknippen van het perineum (bilnaad tussen vulva en anus)
MRSA: Meticilline-Resistente Staphylococcus Aurus (informeel ziekenhuisbacterie)
Cytotoxisch: met giftige werking op cellen, wat leidt tot celdood
Meer over Robert Tisserand: auteur en aromatherapeut, zoekt alle relevante informatie over essentiële oliën op en werkt samen met artsen, farmacologen en kruidendeskundigen om wetenschappelijke gegevens toe te voegen.
